Transpoze Nedir?

Transpoze ;

Türk müziğinde bir makamı, perde aralıklarını korumak koşulu ile, bir başka perde üzerine göçürmek demektir.

ya da

Belirli bir tonda (anahtarda, makamda ya da perdede)yazılmış bir müzik yapıtının

bir başka tonda seslendirilmesi ya da yazılmasıdır.

Eşit olmayan aralıklı ve yirmi dört perdeli Türk müziği dizilerimizde,

aralıkları korumak koşulu ile ancak on sekiz perde üzerine aktarım ya da transpoze yapılabilir.

Aktarımda durak perdesi asas alınır.

Örneğin aşağıdaki Nihavent Longa adlı saz eserinin giriş kısmına bakalım:

Ney dersleri

 

Bu eseri 1 ses aşağıya transpoze ederek yazacak olursak eser şu şekilde karşımıza çıkacaktır:

Ney dersleri

 

Görüldüğü gibi tüm notalar 1 ses aşağıya kaydırıldı ve tabi arıza işaretleri de aralıklara bağlı olarak değişti.

 

Ya da aynı eseri 1 ses yukarıya transpoze edecek olursak eser şu şekilde karşımıza çıkacaktır:

Ney dersleri

Bu sefer de gördüğümüz tüm notalar 1 tam ses yukarıya çıkarıldı.

Arıza işaretleri de aralıklara bağlı olarak değişti.

Transpoze etmek cümlesi Türk müziğinde Şed etmek ya da göçürmek olarak da kullanılmaktadır.

Bu şekilde transpoze edilmiş ya şed edilmiş ya da göçürülmüş pek çok makam vardır.

Acemaşiran, mahur, nihavent, kürdili hicazkâr gibi makamları örnek olarak gösterebiliriz.

 

© www.neyzenim.com Neyzen Zeki Sözen