Bolahenk Nuri Bey

  (1834-1910 - 76)

Büyük Türk bestekâr, İstanbui'da Eyüp'te doğdu, aynı yerde 76 yaşında öldü.

Fâtih Türbesi yanına gömüldü.

Hacı Mehmed Ali Efendi'nin oğludur.

Büyük babası Moralı Bekir Paşa'dır. 1848'de Bâb-ı Zabtıyye istintak dairesine kâtip yardımcısı olarak memuriyet hayatına başladı.

1851'de stajını tamamlayarak yarım altın maaşla aslî memur oldu.

Bir çok görevlerde bulundu.

Tophâne-i Âmire istıhkâm ve muayene dairesi mümeyyiz iken emekliye ayrıldı.

7 mart 1894'te sâlise rütbesi verilmiş, sonra sâniye (yarbaya eşit), sonra mütemâyİz,

sonra ûlâ sânîsi (tümgenerale eşşit) rütbelerini almış, nihâyet ûlâ rütbesî ile "ricâl-i devlet" arasına girmiştir (ûlâ rütbesı: 10 Ağustos 1906).

16 kasım 1898'de IV rütbe Osmânî ve 21 eylûl 1902'de III. rütbe Mecîdî nişanlan verilmiştir.

1894 ve 1897 Sâl-Nâme'\erindc görevi Topbâne-i Amire Nezârcti Meclis-i Tecrübe Dâîresi kısm-ı sâlis (3. kısım) mümeyyizi iken,

1908 Sâi-nârtK's'mdc, aynı dâirede kısm-ı sânî (2. kısım) mümeyyizi'dİr. 1908 sonunda emekliye ayrılmış, 2 yıl sonra da ölmüştür.

Efendi değil, Bey denilmesi, büyükbabasının paşa olması dolayısıyledir.

Bır çok hocadan mûsikî meşketti. Dindışı eserleri daha fazla Dellâl-zâdc İsmail Efendi'den,

dinî eserleri ise Şeyh Rızâ Efendİ'den geçti. Mevlevî tarîkatlne intisâb etti. Neyzen oldu. Fakat hânendeliğı daha meşhurdu.

  Zamanın en meşhur mûsikî hocası olarak şöhret yaptı.

80 kadar makamdan zamanında bilinen hemen bütün eserlerİ ezberledi okuyabiliyordu.

Sarıgüzel'de otururdu.

Eğrikapı dışında Yenimahalle'de meşk-hânesi vardı.

Talebesine burada ders verirdi. Sayılamıyacak derecede çok talebesi oldu.

Kirâmî Efendi, Hâfiz Sâmi, Zâkir Hakkâk Mehmed Efendi, Mûsullu Şeyh Osman Dede, Asım Bey, Raûf Yektâ, L. Atlı,

M. Sıınar, M. E. Yazıcı, Eğrikapılı Şeyh Mehmed Ef., Hafız Mustafa İhsân Bey, Şekerci-zâde Hâfız Hayreddin Bilgen, bunlardandır.

Üsküdar'da İcâdiye'de bir sokağa onun adı verilmiştir.

18 makamdan müteşekkil "Mehmed Nûrî" imzah 592 s.

Sultân Azîz'e sunulmuş güfte mecmuasını İstanbul'da 1290 (1873)'da bastırdı:

Mecmû'a-i Şarkıyyât ve Kârhâ ve Nakşhâ. Klasİk üslûbda metîn eserler bestelemiştir.

Hicâzkâr Aksak Semâî, mûsikîmizin şâheserlerindendir. Zamanımıza gelmiş eserleri şunlardır:

  1. Bûselik Mevlevî Ayîn-i Şerîfı (ilk mukaabele Yenikapı Dergâhı, 4.6.1885),

  2. Karcığar Mevlevî Âyîn-i Şerîfi,

 3. Bûselik Devr-i Kebîr Peşrev (dinî),

  4. Karcığar Devr-i Kebîr Pcşrcv (dinî),

  5. Sirto. - Hisâr -Bûselik:

 6. Hafîf Kâr-ı Andelîb (Bir gül-î râ'nâ içindir girye-î zânm benim),

 7. Çenber I. Beste (Gül yüzün gül-şcnde cânâ gösterirken gül gülc),

 8. Muhammes II. Beste (Sünbülî sünbülî siyeh),

 9. Leıık-Fahte Nakış Beste (Mcyl_etme gonül, aşka ki, aşk_ âfet-i candır, Fuzûlî),

  10. Aksak Semâî (Gönül_oî gonca-femİn bülbül-i âgüftesidir),

 11. Nakış Yürük Semâî (Yârin biliriz bezmimıze rağbeti vardır),

  12. Aksak Şarkı (Yine eyyâm-ı bahâr__erdi, hırâmân_ola)ım); Beyâtî:

 13. Hafîf Kâr (Alıû zi-tü âmûht be-hengâm-ı devîdeıı),

  14.1. Remel Beste (Bir kerre yüzün görmeyi dünyâya değîşmem),

  15. Devr-i Kebîr II, Beste (Gülsitân-î dehrc geldik, reng yok, bû kal-mamiş, Nâbî),

  16. Aksak Semâî (Söylen_ol âfete, dünyâyı harâb_ey1emesin),

 17. Nakış Yürük Semâî (Sun sâgan sâkıy, bana "mestâne" desinîer, Yahyâ, mısrâlar mükerrer),

  18. Ağır Aksak Şarkı (Serv-i nâz dilber, bîr cevr-âşnâ); Şevk-u Tarab:

 19. Hafîf Kâr (Aferîn_ey bülbül-î gûyende-î gül-zâr-ı mâ),

 20. Zencîr I, Bestc (Gelirse meclise âfet-î cihânı görün),

  21. Muhammes II. Beste (Gül-şen-î a§kım, nevâ-ke§ andelîbimdir gönül),

 22. Aksak Semâî (Nice doyunca görüp sen gül-i nâzik-bedeni),

 23. Yürük Semâî (Dilber dile, dil dilber-i fcttâne münâsib); Nİhâverıd:

  24. Zencîr I. Beste (Şimdi düşdû gonlümüz, bir âfetin sevdâsına),

 25. Hufîf II. Beste (Bezmegel,dökperçemin ruhsâra §ebbûlar gibi,Vâsıf),

 26. Aksak Semâî (O şûhun ruhlarm gördüm, gül-î zîbâ mıdır, bilmem),

 27. NakışYürükSemâî (Gönlümdeki aşkın gibı bir hem-demimiz var),

 28. Devr-İ Hindî Şarkı (Eyliyor dâim benî czvâk-ı hüznüm neş'e-yâb, çoLscslcndirilmi§tir),

 29. Aksak Şarkı (Bî-mürüvvet olduğun, ey bî-vefâ),

 30. Yürük Semâî Şarkı (Madmazcl'le baloya gidelim); Hicâzkâr:

  31. Hafîf Beste (Câna te'sîr_etdi canâ imtidâd-î hasretin),

  32. Aksak Semâî (Benim serv-î hırâmânım, benim sen, rıe'ındcn_incindın?),

  33. Nakış Yürük Semâî (Mızrâb-ı gam-î aşk_ile ey §ûlı-ı sitem-kâr),

 34. Aksak Şarkı (Be-hey dilber, n'idersin sen?),

  35. Devr-i Hindî Şarkı (Güllcrle doldû her kenâr),

  36. Sofyân Şarkı (Mâlik-Î hüsn-î bahâsın, 2 kıt'a); Uşşak;

 37. Nakış Yürük Semâî (Sensiz bu gönül, câm-ı safâ-güsteri n'eyler?),

 38. Orta Aksak Şarkı (Bahâr-ı hüsnünle bülbül gönül oldu figaan_eyîer),

 39. Aksak Şarkı (Yok güzelim derd-i gamımdan rclıâ),

 40. Devr-i Iiindî Şarkı (Nîm-nigâh_eyle garib gam-kege),

 41.Sofyân Şarkı (Fâ§_oldu halkâ sırr-î nihânım),

 42. Düyek Şarkı (Âiı kim bilmedim neden bahtım benimle zıd gîder); Sabâ:

 43. Aksak 145 Semâî (Ben değil meftûn-i hüsnün, mübtelâ â'Iem sana),

 44. Yürük Sernâî (Ey bâd-ı sabâ, bâğ-ı vefadan mı gelirsin?),

 45. Dcvr-i Hindî Şarkı (Bâde nûş_etsen beğim, kalmaz safa),

 46. Düyek Şarkı (A'kıbet bir şûlıa kirn, oldû yine dil nıtibtelâ),

 47. Curcuna Şarkı (Güzel güzel nedir_üstündeki rügâh-ı âteşîn?), Hüseynî:

 48. Hafîf Beste (Çekdim_el, ümmîd-i vasl-îyârdan şimdengeri),

 49. Nakış Aksak Semâî (Güller kızarır şerm_üe 01 gonca gülünce, Fıtnat),

  50. Orra Aksak Şarkı (Gel benî vaslınla şâd_et, kıl kerem); Hicâz:

  51. Hafîf değişmeli Kâr (Azm-i dîdâr-i tü dâret câıı-ı bcr-âb_âmcd);

 52. Hiciz Aksak Ş. (Ateş-Î hicrinle yakdın, göz göz_ctdin sîncmi); Dügâh Şarkılar:

 53. Ağır Aksak (Ne'yle zabt_etsem dil-î dîvânemi?),

 54. Devr-i Hindî (Gel benim, ey dilber-î şûh-î şenim),

  55. Sofyân (Rahm_etmcdin hiç sen bâna aslaa, 2 kıt'a),

 56. Düyek (Yaman câııâ o gül-ruhsârm_âlİ, 2 kıt'a); Fcrahnâk Şarkılar:

 57. Ağır Aksak (Rcnc-i hâtır vermesİn hiç bir vakit Mevlâ sana, Zıyâ),

 58. Orta Aksak(Nev-rûza erdik, ey gönül, şâd_olmanın hengâmıdır, 2 mısrâ),

 59. Aksak (Bu bezmin revnakıyle pür-safâyım),

  60. Aksak (Bahâr_oldu, açdı güllcr); Sûznâk Şarkılar:

 61. Aksak (Söyle Allaah_aşkmâ ey gonca- leb),

  62. Yürük Aksak (Aşkınla eyler edâ, 2 kıt'a); Şarkılar:

 63. Accm-Aşîrân Ağır Aksak (Misli yok bir gûha oidunı mübteiâ),

 64. Isfahân Devr-i Revân (Kalmadî sabrâ karârım, ey perî),

 65. Mahûr AgırAksak(Yâre açdîtîğ-ı hicrânın düe ey işvebâz, muhammes),

 66. Müstcâr (Mihnct-î firkatle oldum serserî),

 67. Nikrîz Aksak (Böyle hazîn_etme dildâdeyî),

 68. Rast Ağır Aksak (Mâîliın bir nazlı yâre, muhammcs),

 69. RehâvîAksak (Hayli deındir, hasretim, ey meb sana),

 70. Sâzkâr Aksak (Çeşm-i ihûîve-kârım, etme nâz),

 71. Yegâh Ağır Aksak (Bâis_oldû çeşm-i mestin, â'şıkııı berbâdma).

  72. Hüseynî Evsat Muharrem mersiye İlâhîsı Kibriyâ'sın yâ Hüseyni, Iâhya-zâde Arif).

 73. Uşşâk Türkü Aksağı Ş.(Dilden bu âte§, cksîlmc bilmez);

 74. Dügâh Evsat İlâhî (A'şık_61an ciğeriryateşe dağlar/ağlar),

  75. Nühüft Evsat İlâhî (Hakk'î seveîj/âşıkların eğlencesî tevhîd_olur, Niyazî).

Eserlerîn tasnifi şöyledir: 24 makamdan 2 Ayîn, 3 îlâhî, 2 dinî Peşrev, 1 Sirto, 4 Kâr, 11 Beste, 14 Semâî, 38 Şarkı

(Semâîler: 7 Ağır ve 7 Yürük: 6 Aksak, 1 Nakış Aksak, 2 Yürük, 5 Nakış Yürük Sem.)

 Türk.Musıkîsi Ans. Sözlüğü Yılmaz Öztuna C:2/S:144-145-146

  Örnek Eser: KARCİĞAR PEŞREV

NEYZEN VOLKAN YILMAZ

© www.neyzenim.com Neyzen Zeki Sözen