Neyzen Kutb-i Nayî Osman Dede

 Doğum tarihi kesin olarak belli değildir.

Bu tarihin 1642-1647 yılları arasındaki bir tarih olduğu tahmin ediliyor.

Bazı kaynaklar Gelibolulu kaynakların çoğunluğu İstanbullu olduğunu ve Vefa semtinde doğduğunu söylüyor.

Babası Süleymaniye Darüşşifası reis'ül-hüddamı Süleyman Efendi'dir.

 Osman Dede çok genç yaşından itibaren güzel sanatların mûsikî, şiir ve hat sanatı gibi kollarında çalışmaya başladı.

Bu uğraşının sonucu olarak 1672 yılında, Galata Mevlevîhânesi şeyhi Gavsi Dede'nin hizmetine girerek mevlevî oldu.

Osman Dede bu mevlevîhâneye girdikten sonra, şeyhinin dizinin dibinde yetişti ve bu yetişmede bu kültür adamının büyük etkisi oldu.

Bir yandan Arapça ve Farsça öğrenirken Ney üflemeye ve tasavvufa çalışıyor, güzel yazı yazmayı öğreniyordu.

Ney çalmasını üç yıllık "Çile" süresi içinde geliştirdiği söylenir.

 Osman Dede sanatkâr kişiliğini işleyip geliştirdi; sazında erişilmez bir virtüöziteye ulaşarak Galata Mevlevîhânesi'nde on sekiz yıl neyzenbaşılık yaptı.

Bu arada Gavsi Dede'nin kızı ile evlendi. Kayınbabasının ölümü üzerine 1697 yılında mevlevîhânenin şeyhliğine getirildi.

Bu makamda otuz üç yıl kaldıktan sonra 1729 yılında vefat etti.

 Eserleri:

  Mevlevî âyinleri: Rast, hicaz, uşşak ve çargâh makamlarından bestelemiş olduğu dört mevlevî âyini başlı başına birer sanat olayıdır.

Bunlardan hicâz makamındaki âyinin tamamı unutulmuşken Edirneli bir dervişin hafızasından, birinci ve ikinci Selâm'ın tamamı,

Üçüncü Selâm'ın bir bölümü tespit edilmiştir.

Rabt-ı Tâbirât-ı Mûsikî: Bir edvar kitabıdır; mûsikîden, mûsikî ile ilgili eserlerden söz eder. Şiir şeklinde ve Farsça yazılmıştır.

 Mir'aciye: Dinî mûsikî beste formlarını anlatırken geniş bilgi verdiğimiz bu eser,

sadece kendi vadisinde değil, bütün Türk Mûsikîsi'nde de şaheser bir beste örneğidir.

Segâh, Müsteâr, Dügâh, Nevâ ve Hüseynî makamlarında beş bölüm olarak bestelenmiş,

her bölümün başı tevşihlerle süslenmiştir.

Ancak, Nevâ bölümünün on sekiz mısraının bestesi unutulmuştur.

Miraciye'nin sözleri eksiksiz bir şekilde derlenerek, 1895 yılında Maarif Nezareti Evrak Müdürü Ali Galip Bey tarafından bastırılmıştır.

  Kaynak:

  Türk Mûsikısi Ansiklopedik Sözlüğü

© www.neyzenim.com Neyzen Zeki Sözen