Salih Dede (Neyzenbaşı Kaymakam)

 Neyzenbaşı Kaymakam;

(1810?-1888=78?)

Türk bestekârı ve Neyzenidir.

Beşiktaş Mevlevî-hânesi şeyhi Mahmud Dede ile selefı Yûsuf Zühdî Dede'nin kızının 2. oğlu,

Şeyh Said Dede'nin, üvey kardeşi ve Neyzen Yûsuf Paşa'nın üvey amcasıdır.

 Babası Abdülkaadir Efendi, 3 yaşında iken ölünce annesi, Mahmûd Dede iîe evlendi ve Mahmûd Dede üvey oğlu Sâlih'i evlâd edindi.

 Doğum ve ölümü İstanbul'da olmuştur.

  Muzıkay-ı Hûmâyûn'a Neyzen olarak girdi ve kaymakam (yarbay) rütbesinden emekli oidu.

  Çile çıkarmış ve dede olmuştur.

Babası ve ağabeyi gibi §eyh olamamasının sebebi Mızıka'da çalışmasıdır.

Önce Beşiktaş, bu dergâh Maçka'ya nakledilince Maçka,

oradan Eyüb Bahâriyesi'ne nakledilince Bahâriye Mevlevî-hânesi ve ilâveten Kasımpaşa Mevlevî-hânesi Neyzenbaşısı oldu.

  Büyük neyzenlerdendir.

Neyi, virtüoz olan ağabeyi Said Dede'den öğrenmiştir. Şeyh Hüseyin Fahreddin Dede gibi bir virtüozun ilk Ney hocasıdır.

  Güldeste makamının bulucusudur.

 Makamı, kaymakam olduğu için "Sâlih Bey" olmakla beraber, "Sâlih Dede" şeklinde anılmıştır.

 Şeyh Nakşî Dede'den sonra o da, bir Şedd-i Arabân Ayîn besteledi.

XX. asır başlarındaki Neyzenbaşı ve Semâzen Yozgatlı Deli Sâlih Dede ile bir ilgisi yoktur, isim benzerliği vardır.

  Devr-i Kebîr peşrevlerinin bir kısmı dinîdir.

Çok temiz, güzel saz eserleri bestelemiştîr.

Şu parçaları zamanıza kalmıştır:

 1. Şedd-i Araban Mevlevî Ayîn-i Şerîfî;

2. Pençgâh Peşrevi (Devr-i Kebîr) ve

3. Sâz Semâîsi ile

4. Oyun Ha-vası,

5. Güldeste Peşrevi (Muhammes) ve

6. Sâz Semâîsi,

7. Uşşâk Peşrevi (Devr-i Kebîr) ve

8. Sâz Semaîsi,

9. Acem-Aşîrân Peşrevi (Devr-i Kebîr),

10. Bestenigâr Peşrevi (Devr-i Kebîr),

11. Hüseynî Peşrevi (Devr-i Kebîr),

12. Isfahân Peşrevi (Devr-i Kebîr),

13. Nev-Eser Peşrevi (Devr-i Kebîr),

14. Şehnâz Peşrevi (Ağır Düyek),

15. Tâhir Peşrevi (Fâhte),

16. Revnaknümâ Sâz Semâîsi,

17. Sabâ Sâz Semâîsi,

18. Segâh Sâz Semâîsi;

19. Acem-Aşîrân Peşrevi (Devr-i Kebîr),

20. Hüseynî-Aşîrân Peşrevi (Sakıyl) ve

21. Sâz Semâîsi,

22. Isfahân Peşrevi (Devr-i Kebîr),

23. Sabâ Peşrevi (Devr-i Kebîr),

24. Yegâh Peşrevi (Sakıyl) ve

25. Sâz Semâîsi;

26. Hicâz Düyek Şarkı (Bir dilbere gönül düşürdüm ki âh),

27. Hüzzâm Ağır Düyek Şarkı (Bâğ-ı hüsnünde efendim lâleler buldû kemâl),

28. Karcığar Yürük Aksak Şarkı (Rahm__et, niyâzımdır sana).

 Bibliyografya. Ezgi, I, 138-9, 172-3, II, 22-4, 46-7, IV, 144 (resmi),

245-6; Ergun, II, 500, 510, 569, 637, 670, 672, 725; Arel, 331, 342, 359, 379, 409; Hoş Sadâ,

 259;

Arel, Turkish Mtısic, 10; Ali Rızâ Bey, 279; Öztuna, 222a, 404b, 430b; yazma ve basma güfte, âyin ve nota mecmuaları ve perâkende notalar;

Nuhbe-i Elhân, Sâzende ve sair saz eserleri mecmualan;

Ayîn'in notası: I. Hakkı Bey'in elyazısı defterleri,

  TRT Küt.;

Larousse de la Musique, 1957, II, 307b; TMA, II, 202a; A. M., TA, XXVIII, 78a, A. M., Yeni TAy IX, 3.368a.

 Türk Musıkisi Ans. Yılmaz Öztuna C.2 S:255

 Elimizdeki eserleri:

Dügah Buselik peşrev,Saz Sem.,Humayun Çenber Peşrevi,Saz Semaisi bulunmaktadır.En meşhur eseri Humayun Peşrevidir.

  Kaynak:

  Türk Mûsikısi Ansiklopedik Sözlüğü

© www.neyzenim.com Neyzen Zeki Sözen