Neyzen Sultan III. Selim Han

1761 tarihinde Topkapı Sarayı'nda doğdu.

Otuzuncu Sultan olan Selim, III. Mustafa'nın oğludur. Annesi Mihrişah Sultandır.

Mûsikîye genç yaşında başlamış ve bu güzel sanatla en ziyade şehzâdeliği zamanında meşgul olmuştur.

Hocaları arasında Kırımlı Ahmed Kâmil Efendi ve Tanbûri Ortaköylü İshak gelir.

Ahmed Kâmil Efendi'den usûl ve eser meşk etmiştir. İshak ise tanbur hocası idi.

Birgün huzurda icra edilecek Küme Faslı'na geç kalan İshak'ı, harem ağaları içeri bırakmamışlar ve incitmişler.

Perde arkasından bu hali gören padişahın fena halde canı sıkılmış ve köleye,

Senin gibi binlerce köle bulurum ama;

İshak gibi bir üstad bulamam diye azarlamış.

Tanbûri ve Neyzen olan Sultan III. Selim aynı zamanda Mevlevi idi.

Bu alçak gönüllü şahâne derviş, Galata Mevlevihânesi "Defter-i Dervişanı"na "Selim Dede"diye imza atmıştı.

Bütün hayatı boyunca bu ilim ve sanat yuvasını korumuş, her türlü yardımı esirgememiştir.

Mevlevi dergâhlarından yetişmiş olan sanatkârların sanat yolunda ilerlemesi için her imkânı sağladığı gibi,

bizzat kendisi de bu sanata istidadı olduğunu gördüğü ya da duyduğu kimseleri mûsikîmize kazandırmıştır.

Başta Hammamizade İsmail Dede Efendi,

Basmacı Abdi Efendi, Suyolcu-zâde Salih Efendi, Dellâl-zâde ismail Efendi olmak üzere daha pek çok sanatkâr sayılabilir..

Eserlerinden bazıları :

Acem Aşiran Şarkı Dinle sözüm ey dil-ruba Aksak
Arazbar Şarkı Oldu gönül sana mail Ağır Aksak Semai
Bûselik Şarkı Bir pür-cefa hoş dilberdir Aksak
Büzürg Beste Aşkınla havalandım bilaneliğim gel de gör Hafif
Evcara Beste Mevc-ı atlas-ı felekte bu havadan geçtim
Hüzzam Köçekçe Bir gonca-ı nevres-fidan Aksak
Hüzzam Şarkı Gönül verdim bir civane Aksak
Mahur Tavşanca Ne ararsam sende mevcut Sofyan
Mahur Şarkı Sen şeh-ı hüsn-ı bahasın Ağır Aksak Semai
Mahur Beste Teşrif-ı kudümün gözetir şevk ile canım
Mahur Şarkı Gel açıl gonca-dehen zevk edecek günlerdir
Muhayyer-Sünbüle Şarkı Bir yosma şuh-ı dil-ruba Ağır Düyek
Muhayyer-Sünbüle Ağır Semai Dem o demlerdi ki edip hemdem-ı ülfet beni Sengin Semai
Muhayyer-Sünbüle Şarkı Ey gonca-i nazik-tenim Düyek
Nevâ-Bûselik Şarkı Çünki ey şuh-ı fedayi Düyek
Nihavend Şarkı Olmasın mı mübtelası serseri Ağır Aksak
Nihâvend-i Kebîr Şarkı Gel azm edelim bu gece Göksu'ya beraber
Pesendîde Beste Her ne dem sakıy elinden sagar-ı işret gelir Çenber
Pesendîde Yürük Semai Yine gül safaya mecbur ne esir-ı dil-rübadır
Pesendîde Ağır Semai Ziver-ı sine edip ruh-ı revanım diyerek
Rast İlahi Andelib olmak dilersen ol güle Nim Evsat
Rast-ı Cedîd Beste Çeksem o şuhu sineye hulyalarım gibi Hafif
Saba Şarkı Bu dil üftade ol kakül-ı yare Düyek
Suz-i Dilara Şarkı Gülşende yine meclis-ı rindane donansın Curcuna
Suz-i Dilara Şarkı Nihal-ı kaametin bir gül-fidandır Aksak
Suz-i Dilara Yürük Semai Ab-u tab ile bu şeb haneme canan
Suz-i Dilara Beste Çin-i giysusuna zencir-i teselsül dediler Hafif
Suz-i Dilara Ağır Semai A gönül cur-a mıyız kar-ı penah eyleyelim
Suz-i Dilara Beste Kenan-ı aşkını çekmek o şuhun hayli müşkil
Suz-i Dilara Ayin Dilberi vü bidili esrarı mast Değişmeli
Şehnaz Şarkı Bir nevcivana dil mübteladır Aksak
Şehnaz-Buselik Şarkı Bugün bi-aman gördüm
Şevk-Efza Şarkı Ey serv-ı gülzar-ı vefa niçin ettin bize cefa Aksak
Şevk-i Dil Ağır Semai Aman aman yetişir bu edaların canım
Şevk-i Dil Yürük Semai Nive bir yakılayım tab-ı ruhun
Şevk-u Tarab Kâr Der sipihr-ı sine-em dağ-ı muhabbet kevkebe
Şevk-u Tarab Durak Girandır çeşm-ı dilde hab-ı gaflet ya Resulall
Şevk-u Tarab Yürük Semai Gönlüm yine bir
Şevk-u Tarab Şarkı Kapıldım bir nev-civana Aksak
Şevk-u Tarab Ağır Semai Lal-ı can-bahşını sun bezmde ey şuh
Şevk-u Tarab Beste Perçem-ı gül-puşunun yadıyle
Tahir-Buselik Şarkı Güzel gel meclise tenha Aksak
Zavil Beste O gülden nazik endamım dayanmaz nale vü Muhammes
Zavil Beste Bezm-ı alemde meserret bana canan iledir Ağır Çenber
Zavil Yürük Semai Olmuş nişan-ı tir-ı muhabbet
Aram-ı Can Peşrev Aram-ı Can Peşrev Devr-i Kebir
Aram-ı Can Saz Semai Aram-ı Can Saz Semaisi Yürük Semai
Arazbar Peşrev Arazbar Peşrev Ağır Düyek
Arazbar Saz Semai Arazbar Saz Semaisi Aksak Semai
Büzürg Saz Semai Büzürg Saz Semaisi Aksak Semai
Büzürg Peşrev Büzürg Peşrev Çenber
Dil-Nevaz Saz Semai Dil-Nevaz Saz Semaisi Aksak Semai
Dil-Nevaz Peşrev Dil-Nevaz Peşrev Fahte
Evc Saz Semai Evc Saz Semaisi Aksak Semai
Evc Peşrev Evc Peşrev Düyek
Evc-Bûselik Saz Semai Evc-Buselik Saz Semaisi Aksak Semai
Evc-Bûselik Peşrev Evc-Buselik Peşrev Devr-i Kebir
Evc-Kürdi Saz Semai Evc-Kürdi Saz Semaisi Aksak Semai
Evc-Kürdi Peşrev Evc-Kürdi Peşrev Çifte Düyek
Hicaz Saz Semai Hicaz Saz Semaisi Aksak Semai
Hicaz Peşrev Hicaz Peşrev Devr-i Kebir
Hicaz-ı Rumi Saz Semai Hicaz-ı Rumi Saz Semaisi Aksak Semai
Hicaz-ı Rumi Peşrev Hicaz-ı Rumi Peşrev Devr-i Kebir
Hicaz-Zemzeme Saz Semai Hicaz-Zemzeme Saz Semaisi Yürük Semai
Hisâr Vech-i Şehna Saz Semai Hisar Vech-i Şehnaz
Hisâr Vech-i Şehna Peşrev Hisar Vech-i Şehnaz Peşrev Fahte
Hüseyni Saz Semai Hüseyni Saz Semaisi Aksak Semai
Hüseyni Peşrev Hüseyni Peşrev Devr-i Kebir
Isfahanek Peşrev Isfahanek Peşrev Ağır Düyek
Isfahanek Saz Semai Isfahanek Saz Semaisi Aksak Semai
Muhayyer-Sünbüle Peşrev Muhayyer-Sünbüle Peşrev
Muhayyer-Sünbüle Saz Semai Muhayyer-Sünbüle
Nevâ Peşrev Neva Peşrev Fahte
Nevâ-Bûselik Peşrev Neva-Buselik Peşrev Darbeyn
Nihavend Saz Semai Nihavend Saz Semaisi Aksak Semai
Nihavend Peşrev Nihavend Peşrev Çenber
Pesendîde Saz Semai Pesendide Saz Semaisi Aksak Semai
Pesendîde Peşrev Pesendide Peşrev Hafif
Rast Saz Semai Rast Saz Semaisi Aksak Semai
Rast Saz Semai Rast Saz Semaisi Aksak Semai
Rast Peşrev Rast Peşrev Çenber
Rast Peşrev Rast Peşrev Düyek
Rast Peşrev Rast Peşrev Hâvî
Rast-ı Sultani Saz Semai Rast-ı Sultani Saz Semaisi Aksak Semai
Rast-ı Sultani Peşrev Rast-ı Sultani Peşrev Çifte Düyek
Rehâvi Saz Semai Rehavi Saz Semaisi Aksak Semai
Rehâvi Peşrev Rehavi Peşrev Düyek
Saba Saz Semai Saba Saz Semaisi Aksak Semai
Saba-Aşiran Saz Semai Saba-Aşiran Saz Semaisi Aksak Semai
Saba-Aşiran Peşrev Saba-Aşiran Peşrev Fahte
Sipihr Saz Semai Sipihr Saz Semaisi Aksak Semai
Suz-i Dil Saz Semai Suz-i Dil Saz Semaisi Aksak Semai
Suz-i Dil Peşrev Suz-i Dil Peşrev Hafif
Suz-i Dilara Peşrev Suz-i Dilara Peşrev Ağır Düyek
Suz-i Dilara Saz Semai Suz-i Dilara Saz Semaisi Aksak Semai
Suz-i Dilara Peşrev Suz-i Dilara Peşrev Devr-i Kebir
Şevk-u Tarab Saz Semai Şevk-u Tarab Saz Semaisi Aksak Semai
Şevk-u Tarab Peşrev Şevk-u Tarab Peşrev Devr-i Kebir
Şevk-u Tarab Peşrev Şevk-u Tarab Peşrev Hafif
Tarz-ı Cihan Saz Semai Tarz-ı Cihan Saz Semaisi Aksak Semai
Tarz-ı Cihan Peşrev Tarz-ı Cihan Peşrev Düyek
Uşşak Peşrev Devr-i Kebir dır.

Ayrıca terkîp ettiği makamlar arasında;

Acem-bûselik, arazbâr-bûselik, dilnevâz, evcârâ, gerdâniye-kürdî, Hicâzeyn, hüseynî-kürdî (hüseynî-zemzeme),

hüzzâm-ı cedîd, ısfahânek, muhayyer-sünbüle, nevâ bûselik, nevâ-kürdî, pesendîde, rast-ı cedid, sûz-i dilârâ, şevkefzâ,

şevk-i dil, şevkutarab makamları gelmektedir.

Neyzen Sultan III. Selim Han, 1807 yılında padişah IV. Mustafa'nın emriyle boğduruldu.

Neyzen, Ney sazını en son,

kendisini öldürmeye geldiklerinde canını kurtarmak için kullanmıştır.

III. Selim'in cenazesi Laleli Camii'nin avlusunda babası III. Mustafa Türbesi'nin yanına defnedildi.

  Türk Müz.Ans.Yılmaz Öztuna C2/S: 279-80

© www.neyzenim.com Neyzen Zeki Sözen