Ney Dersleri

Ney Dersleri - 13 -

Türk Müziğinde Bugüne Kadar Kullanılan Usûller

 Değerli Neyzenler, bu dersimizde Usûller hakkında paylaşımlar yapacağız ve bilmemiz gereken başlıca usûlleri tanıyacağız.

 Usûl nedir?

  Belirli dizilerden yapılan, kalıp halinde belirlenmiş ölçüye Usûl denir.

 Usûller; küçük Usûller ve büyük Usûller olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Küçük Usûl Nedir?

 İki adet birim zamanlıdan 15 adet birim zamanlının sonuna kadar olan usûllere Küçük Usûl adı verilir.

 Aşağıda belirtilen küçük usûlleri öğrenmenizi rica ediyorum.

 Küçük Usûller 32 adettir aşağıda bu usûlleri görmektesiniz :

 TÜRK MÜZİĞİNDE BUGÜNE KADAR KULLANILAN KÜÇÜK USÛLLER

 1 - Nim Sofyan : 2 Adet birim Zamana sahip.

 2 - Semai (Vals) : 3 Adet birim Zamana sahip.

 3 - Sofyan : 4 Adet birim Zamana sahip.

 4 - Türk Aksağı : 5 Adet birim Zamana sahip.

 5 - Yürük Semai : 6 Adet birim Zamana sahip.

 6 - Darb-ı Usûl : 6 Adet birim Zamana sahip.

 7 - Devr-i Hindi : 7 Adet birim Zamana sahip.

 8 - Devr-i Turan : 7 Adet birim Zamana sahip.

 9 - Düyek : 8 Adet birim Zamana sahip.

 10 - Müsemmen : 8 Adet birim Zamana sahip.

 11 - Darb-ı Bulgar : 8 Adet birim Zamana sahip.

 12 - Aksak : 9 Adet birim Zamana sahip.

 13 - Evfer : 9 Adet birim Zamana sahip.

 14 - Raks Aksağı : 9 Adet birim Zamana sahip.

 15 - Oynak : 9 Adet birim Zamana sahip.

 16 - Üçleme : 9 Adet birim Zamana sahip.

 17 - Aksak Semai : 10 Adet birim Zamana sahip.

 18 - Aksak Semai Evferi : 10 Adet birim Zamana sahip.

 19 - Lenk Fahte : 10 Adet birim Zamana sahip.

 20 - Ceng-i Harbi : 10 Adet birim Zamana sahip.

 21 - Tek Vuru ş : 11 Adet birim Zamana sahip.

 22 - Frenkçin : 12 Adet birim Zamana sahip.

 23 - Nim Çember : 12 Adet birim Zamana sahip.

 24 - İkiz Aksak : 12 Adet birim Zamana sahip.

 25 - Mazmuri : 12 Adet birim Zamana sahip.

 26 - Nim Evsat : 13 Adet birim Zamana sahip.

 27 - Şark-ı Devr-i Revanı : 13 Adet birim Zamana sahip.

 28 - Bektaşi Devr-i Revanı : 13 Adet birim Zamana sahip.

 29 - Devr-i Revan : 14 Adet birim Zamana sahip.

 30 - Devr-i Turki : 14 Adet birim Zamana sahip.

 31 - Musabba: 14 Adet birim Zamana sahip.

 32 - Raksan : 15 Adet birim Zamana sahip.

 33 - Bektaşi Raksanı : 15 Adet birim Zamana sahip.

Büyük Usûl Nedir?

 Onaltı Adet birim zamanlıdan,

120 adet birim zamanlının sonuna kadar olan usûllere Büyük Usûl adı verilir.

 Büyük Usûller 29 adettir aşağıda bu usûlleri görmektesiniz :

 TÜRK MÜZİĞİNDE BUGÜNE KADAR KULLANILAN BÜYÜK USÛLLER

 1 - Bektaşi Raksı : 16 Adet birim Zamana sahip.

 2 - Çifte Düyek : 16 Adet birim Zamana sahip.

 3 - Fer : 16 Adet birim Zamana sahip.

 4 - Nim Berefşan : 16 Adet birim Zamana sahip.

 5 - Nim Hafif : 16 Adet birim Zamana sahip.

 6 - Darb-ı Turki : 18 Adet birim Zamana sahip.

 7 - Nim Devir : 18 Adet birim Zamana sahip.

 8 - Fahte : 20 Adet birim Zamana sahip.

 9 - Durak Evferi : 21 Adet birim Zamana sahip.

 10 - Hezec : 22 Adet birim Zamana sahip.

 11 - Şirin : 22 Adet birim Zamana sahip.

 12 - Çenber : 24 Adet birim Zamana sahip.

 13 - Nim Sakil : 24 Adet birim Zamana sahip.

 14 - Evsat : 26 Adet birim Zamana sahip.

 15 - Beste Devr-i Revanı : 26 Adet birim Zamana sahip.

 16 - Şark-ı Devr-i Revanı : 26 Adet birim Zamana sahip.

 17 - Devr-i Kebir : 28 Adet birim Zamana sahip.

 18 - Frengifer : 28 Adet birim Zamana sahip.

 19 - Remel : 28 Adet birim Zamana sahip.

 20 - Devr-i Sagir : 30 Adet birim Zamana sahip.

 21 - Hafif : 32 Adet birim Zamana sahip.

 22 - Berefşan : 32 Adet birim Zamana sahip.

 23 - Muhammes : 32 Adet birim Zamana sahip.

 24 - Darb-ı Hüner : 38 Adet birim Zamana sahip.

 25 - Sakil : 48 Adet birim Zamana sahip.

 26 - Nim Zincir : 60 Adet birim Zamana sahip.

 27 - Hâvi : 64 Adet birim Zamana sahip.

 28 - Darb-ı Fetih : 88 Adet birim Zamana sahip.

 29 - Zincir : 120 Adet birim Zamana sahip.

 Günümüzde bu usûllerin pek çoğu kullanılmamaktadır.

 Son zamanlarda yapılan saz eserleri ve sözlü eserler 15 adet birim zamanlı Usûlleri geçmemektedir.

 Bir eseri en güzel şekilde icra etmemiz için o eserin usûlünü bilmeliyiz.

 Herhangi bir sözlü ya da saz eserini ritmine uygun, nüanslı, icra edebilmemiz için, usûlleri önemsiyoruz.

 Müziğin matematik bilimi ile ilişkisi bu sebepten dolayı vardır.

 Bir eserin usûlünü ya da ritmini bilmemiz özellikle deşifre yaparken çok daha faydalı olacaktır.

 Deşifre yapmak : Bir müzik parçasının notasını ilk görüşte okumak ve seslendirmek anlamına gelir.

 Aşağıda bilmemiz gereken usûller hakkında bilgiler sunuyoruz:

 NİM SOFYAN USÛLÜ :

 Türk müziğindeki en küçük ve basit usûlün ismine Nim Sofyan Usûlü denir.

 2/8 lik ve 2/4 lük iki mertebesi vardır.

 İki adet birim zamanlı ve iki darblı (vuruşlu) usûldür.

 Vuruluşu : DÜM 1, TEK 1 şeklindedir.

 Aşağıdaki ritm notasında, Nim Sofyan usûlünün en çok kullanılan ikinci mertebesi görmektesiniz :

 Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

 SEMAİ USÛLÜ :

 Üç adet birim zamanlı ve üç darblı Düm 1, Tek 1, Tek 1, şeklindeki usüle Semai Usûlü denir.

 3/8 lik, 3/4 lük ve 3/2 lik mertebeleri vardır.

 Aşağıdaki ritm notasında, semai usûlünün en çok kullanılan ikinci mertebesini görmektesiniz :

 Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

  SOFYAN USÛLÜ :

 4 Adet birim zamanlı ve 3 vuruşlu usûlün adına Sofyan Usûlü denir.

 4/8 lik, 4/4 lük ve 4/2 lik mertebeleri vardır.

 Vuruluşu : DÜM 2, TE 1, KE 1 Şeklindedir.

 Aşağıdaki ritm notasında, Sofyan usûlünün en çok kullanılan ikinci mertebesini görmektesiniz :

 Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

 TÜRK AKSAĞI USÛLÜ :

 5 Adet birim zamanlı ve 3 vuruşlu usûlün adına Türk Aksağı Usûlü denir.

 5/8 lik mertebesi vardır.

 Vuruluşu: DÜM 2, TEK 2, TEK 1 Şeklindedir.

 Aşağıdaki ritm notasında, türk aksağı usûlünü görmektesiniz :

 Türk Aksağı ilk olarak Hacı Arif Bey tarafından bulunmuştur.

Daha sonra İsmail Hakkı Bey tarafından yukarıda gördüğünüz gibi düzenlemiş ve kızının ismi olan Süreyya ismi verilmiştir.

Bu usûl günümüzde yine Türk Aksağı adı ile anılmaktadır.

 Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

 YÜRÜK SEMAİ USÛLÜ :

 Altı adet birim zamanlı ve beş darplı(vuruşlu) usûle Yürük Semai Usûlü adı verilir.

 6/8 lik, 6/4 lük ve 6/2 lik üç mertebesi vardır.

 Vuruluşu : DÜM 1, TEK 1, TEK 1, DÜM 1, TEK 2 şeklindedir.

 Aşağıdaki ritm notasında, yürük semai usûlünün en çok kullanılan ikinci mertebesini görmektesiniz:

 Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

 DEVR-İ HİNDİ USÛLÜ :

 Yedi adet birim zamanlı ve beş darblı Düm 1, Tek 1, Tek 1 ,Düm 2, Tek 2 şeklindeki

küçük ve birleşik usûle Devr-i Hindi Usûlü denir.

 7/8 lik ve 7/4 lük iki mertebesi vardır.

 Aşağıdaki ritm notasında, devr-i hindi usûlünün en çok kullanılan ikinci mertebesini görmektesiniz :

  Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

  DÜYEK USÛLÜ :

  Sekiz adet birim zamanlı ve beş darblı usûle Düyek Usûlü adı verilir.

  8/8 lik ve 8/4 lük iki mertebesi vardır.

  Usûl, senkopludur.

(Senkop: Kuvvetli darb ile hafif olan darbın yer değiştirmesidir.)

  En çok kullanılanı 8/8 lik birinci mertebesidir.

  Vuruluşu: DÜM 1, TEK 2, TEK 1, DÜM 2, TEK 2 şeklindedir.

 Aşağıdaki ritm notasında, düyek usûlünün en çok kullanılan birinci mertebesini görmektesiniz :

 Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

  Notayı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

 Bu usûl günümüzde en çok kullanılan usûllerdendir.

 AKSAK USÛLÜ :

  Dokuz adet birim zamanlı ve altı darblı usûle Aksak Usûlü denir.

  9/16 lık, 9/8 lik ve 9/4 lük üç mertebesi vardır.

  Vuruluşu : DÜM 2, TE 1, KE 1, DÜM 2, TEK 2, TEK 1 şeklindedir.

  Aşağıdaki ritm notasında, aksak usûlünün en çok kullanılan ikinci mertebesini görmektesiniz :

  Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

  Aksak usûlünün birinci mertebesine Yürük Aksak ya da Çifte Sofyan denir.

Daha ağır icra edilenine de Aydın denir. İkinci mertebesinin ismi de Aksak dır.

 AĞIR AKSAK USÛLÜ :

  Aksak usûlünün, üçüncü mertebesi olan 9/4 lük usûle Ağır Aksak adı verilir.

Bu usûlün en önemli özelliği, usûl başındaki Dümün tamamının ve onu takip eden Te nin yarısının Es ( Sus) işaretli olmasıdır.

Biz buna Anakruz diyoruz.

  Anakruz : Bir esere usûlün ortasından ya da başından olmaksızın herhangi bir yerinden girilmesidir.

  Ağır Aksak Usûlündeki sözlü eserler Anakruzlu başlar.

  Aşağıdaki eserde bir Ağır aksak eser notasını görmektesiniz.

  Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

 EVFER USÛLÜ :

 Dokuz adet birim zamanlı ve altı darblı usûle Evfer Usûlü denir.

 9/8 lik ve 9/4 lük iki mertebesi vardır.

 Vuruluşu: DÜM 2, TE 1, KE 1, DÜM 2, TEK 1, TEK 2 şeklindedir.

 Aşağıdaki ritm notasında, evfer usûlünün en çok kullanılan ikinci mertebesini görmektesiniz :

 Usûlün, İkinci mertebesine ise Ağır Evfer Usûlü adı verilir.

  Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

  RAKS AKSAĞI USÛLÜ :

  Dokuz adet birim zamanlı, dört darplı, küçük ve birleşik usûle Raks Aksağı Usûlü denir.

  9/8 lik ve 9/4 lük mertebeleri vardır.

  Vuruluşu : DÜM 2, TEK 3, DÜM 2, TEK 2 şeklindedir.

  Aşağıdaki ritm notasında, raks aksağı usûlünün en çok kullanılan ikinci mertebesini görmektesiniz :

  Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

  AKSAK SEMAİ USÛLÜ :

 On adet birim zamanlı ve altı vuruşlu usûle Aksak Semai Usûlü adı verilir.

 10/16 lık, 10/8 ve 10/4 lük mertebeleri vardır.

 Vuruluşu : DÜM 2, TE 1, KÂ 2, DÜM 2, TEK 2, TEK 1 şeklindedir.

 Aşağıdaki resimde, aksak semai usûlünün en çok kullanılan ikinci mertebesini görmektesiniz:

 Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

  Türk Müziğindeki Saz Semaisi formundaki Eserlerin çoğunda, Nakış Semailerde,

Köçekçelerde, Oyun Havalarında ve Şarkılarda sıklıkla kullanılmıştır.

  Usûlün 10/16 lık birinci mertebesine Curcuna adı verilir.

  10/4 lük üçüncü mertebesine de Ağır Aksak Semai denir.

 AKSAK SEMAİ EVFERİ USÛLÜ :

 On adet birim zamanlı ve altı darblı usûle Aksak Semai Evferi Usûlü adı verilir.

 10/8 lik ve 10/4 lük mertebeleri vardır.

 Vuruluşu: DÜM 2, TE 1, KÂ 2, DÜM 2, TEK 1, TEK 2 şeklindedir.

 Aşağıdaki ritm notasında, aksak semai evferi usûlünün en çok kullanılan ikinci mertebesini görmektesiniz :

  DEVR-İ REVAN USÛLÜ :

  Ondört adet birim zamanlı ve altı darblı usûle Devr-i Revan Usûlü denir.

  14/8 lik ve 14/4 lük mertebeleri vardır.

  Vuruluşu : DÜM 3, DÜM 2, TEK 2, DÜM 3, TEK 2, TEK 2 şeklindedir.

  Aşağıdaki resimde, Devr-i Revan usûlünün en çok kullanılan birinci mertebesini görmektesiniz :

Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

 RAKSAN USÛLÜ :

 Onbeş adet birim zamanlı ve on darblı bu küçük usûle Raksan Usûlü adı verilir.

 15/8 lik ve 15/4 lük mertebeleri vardır.

 Araplar bu usûle Lema ismini vermektedirler.

 Vuruluşu : DÜM 3, DÜM 2, TEK 2, DÜM 3, TEK 2, TEK 2 şeklindedir.

 Aşağıdaki ritm notasında, raksan usûlünün günümüze kadar kullanılan birinci mertebesini görmektesiniz :

 Bu usûl, Bir güzele bakıp gönlümü verdim, Söğüdün yaprağı narindir narin, gibi eserlerde kullanılmıştır.

 Fazlaca kullanılmış bir usûl değildir.

 Örnek Notamızı tıklayarak büyütebilirsiniz.

 Videomuz:

 Bu Ders Sonundaki Hedeflerimiz :

2 - Adet birim zamanlıdan 10 adet birim zamanlıya kadar usulleri ezberlemek.

- Örnek eserleri ezberlemek.

- Minik alıştırmaları tamamlamış olmak.

- Bu hedefleri tamamladıktan sonra diğer derse geçebilirsiniz.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 11 12 13 14 15

© www.neyzenim.com Neyzen Zeki Sözen