Ney Dersleri - 8 -

Tiz Sesler

 8. Dersimizde tiz perdeler diye hitap ettiğimiz porte üstü Si, Do, Do diyez ve porte üstü RE notalarını öğreneceğiz.

 Porte üstündeki Si perdesinden porte üstündeki Re perdesine kadar olan seslere Tiz Sesler diyoruz.

 Tiz Sesler :

 

Tiz Perdelerdeki Notaların Neydeki Yerleri :

  Önemli Not :

 Bu sesleri çıkartmamız için daha da sert daha şiddetli üflemeliyiz.

 Neyimizi sert üflerken dudağımız ister istemez biraz daha büzülecektir.

 Şimdi bu seslerin notalar üzerindeki yerlerini görelim.

Porte Üstü Sİ NOTASI :

Klasik Türk Müziğinde bu perdenin ismi TİZ SEGAH perdesidir .

  Porte üstü Si Notası :

 

Kapatacağımız Perdeler :

SAĞ EL : Baş, İşaret, Orta ve Yüzük Parmağımız.

SOL EL : Orta Parmağımız.

 Alttaki Resmi inceleyiniz :

 

 Videomuz:

 

 

Porte Üstü DO NOTASI :

Klasik Türk Müziğinde bu perdenin ismi TİZ ÇARGÂH perdesidir .

  Porte üstü Do Notası :

 

Kapatacağımız Perdeler :

SAĞ EL : Baş, İşaret ve Orta Parmağımız.

SOL EL : Orta Parmağımız .

 Alttaki Resmi inceleyiniz :

 

 Videomuz:

 

 

PORTE ÜSTÜ DO DİYEZ NOTASI :

Klasik Türk Müziğinde bu perdenin ismi TİZ NİM HİCAZ perdesidir.

 Porte üstü Do diyez Notası :

 

Kapatacağımız Perdeler :

SAĞ EL : Baş ve İşaret Parmağımız.

SOL EL : Orta Parmağımız.

 Alttaki Resmi inceleyiniz :

 

 Videomuz:

 

 

PORTE ÜSTÜ RE NOTASI :

Klasik Türk Müziğinde bu perdenin ismi TİZ NEVA perdesidir.

  Porte üstü Re Notası :

 

Kapatacağımız Perdeler :

SAĞ EL : Baş ve Orta Parmağımız.

SOL EL : Orta Parmağımız .

 Alttaki Resmi inceleyiniz :

Videomuz:

 

 Bu sesler frekans olarak yüksektir ve Neyden diğer alt perdelere göre daha kolay çıkan seslerdir.

 Tiz sesleri şimdilik uzun uzun üflemek yerine ben size yine de orta ve alt perdeleri uzun uzun üflemenizi öneriyorum.

 Ancak, tiz perdelerin isimlerini, yerlerini ve hangi pozisyonlara denk geldiklerini kesinlikle ezberlemeliyiz.

 Bu sesleri çıkartmalıyız.

 Tiz perdelerdeki sesleri sağlam ve gür bir şekilde çıkartana kadar çalışınız.

 Aşağıdaki birkaç çalışma sizin tiz perdelerdeki hakimiyetinizi artıracaktır :

  Mi Notası Çalışması 1:

Metronom: 80

 

  Videomuz:

 

  Mi Notası Çalışması 2:

 

  Videomuz:

 

 

 Fa Notası Çalışması 1:

Metronom: 80

 

 Videomuz:

 

 Fa Notası Çalışması 2:

 

 Videomuz:

 

 

 Sol Notası Çalışması 1:

Metronom: 80

 

 Videomuz :

 

 Sol Notası Çalışması 2:

 

 Videomuz:

 

 

  La Notası Çalışması 1:

Metronom: 80

 

 Videomuz:

 

  La Notası Çalışması 2:

Metronom: 80

 

 Videomuz:

 

 

Ney enstrumanında Doğuşkan (Armonik) Sesler :

  Öncelikle armoninin anlamına değinelim:

 Armoni :

 İki ya da daha çok sesin birlikte tınlamasıyla oluşan ve kulağı rahatsız etmeyen bir sesler bütünüdür.

 Armonik sesler ise:

  Bir ses kaynağınca yayılabilen ve frekansı, titreşim ana kipi frekansının tam katı olan sesdir.

 Bu açıklamaya bağlı olarak bir ana ses belirleriz;

Örneğin 2.çizgi Sol sesi;

  Do sesinin armonikleri 5 lisi yani re ve re perdesinin dörtlüsü porte üstü sol olacaktır.

  Aynı şekilde La perdesini baz alalım ve 5 lisini düşünelim ki bu perde mi perdesi olacaktır.

  Mi perdesinin dörtlüsü porte üstü la perdesi olacaktır.

  Sonuç olarak bir ana sesin 5 lisi ve dokuzlusu armonik seslerdir.

 Aşağıdaki örneklerde bu konuyu daha iyi kavrayacağınızdan emin olabilirsiniz.

 Tüm enstrumanlarda olduğu gibi, Ney enstrumanında da ana ses ve armonik sesler vardır.

 Diğer bir ifade ile,

 Ney enstrumanında çoğu enstrümanda olduğu gibi bir pozisyondan birkaç farklı ses çıkar.

 Aksi takdirde Neyimizde 7 perde olduğu için sadece 7 adet ses çıkardı.

 Aynı pozisyondan çıkan farklı sesleri,

daha yumuşak ya da daha sert üfleyerek ve dudağımızı biraz daha fazla sıkarak ya da gevşeterek çıkartabiliyoruz.

  Daha sert üfledikçe ve dudağımızı daha fazla sıktıkça notalar tizleşecektir.

 Daha yumuşak üfledikçe ve dudağımızı daha fazla yumuşattıkça sesler pestleşecektir.

 Bir trompet düşünün!

Sadece üç adet pistonu vardır ancak üç buçuk hatta trompet icracısına bağlı olarak dört oktav ses sahası vardır.

 Çünkü bir perdeye basıldığında birden çok ses çıkar.

 Bir trompette hiç bir perdeye basmadan üflediğimiz taktirde porte altındaki do,

2. çizgideki sol, 3.aralıktaki do, 4.aralıktaki mi, Porte üstü sol, porte üstü do sesleri çıkar.

 Bu sesler, sert, daha sert ve çok daha sert (şiddetli) üflenerek ve dudak sıkılarak çıkartılır.

 Bu üç pistonlu enstrumandan ne kadar çok ses çıktığını videomuzdan izleyebiliriz;

 ve iki Trompet virtüözü Arturo Sandoval ve Dizzy Gillespie :

 

 Ney sazımızda da durum aynıdır,yani daha önce belirttiğim gibi bir perdeden birden fazla ses çıkar.

Bu arada Ney, kromatik bir enstruman olmadığı için videodaki gibi aceliteleri yapamayız.o kadar seri olamayız.

 videoda izlediğimiz gibi,çok tiz perdeler de Neyimizde yoktur.

 Yukarıdaki muhteşem performansı paylaşmamızdaki amaç, trompetin 1 pistonundan kaç adet farklı ses çıkabileceğine örnek vermek idi.

 Trompette sanatçının yeteneğine bağlı olarak 3. oktav hatta 4. oktav tiz perdeleri duyabiliyoruz.

 Neyimiz, kendisini güncelleyemeyen bir yapıya sahip olduğu için, Ses aralığı bellidir daha fazla genişleyemez.

 Neyimize normal, sert ve daha sert üfleyerek ve dudağımızı sıkarak farklı sesler çıkartıyoruz.

 Ney sazında aşağıdaki resimde göreceğiniz 1.çizgideki sol sesi ana sesdir.

 Re ve sol sesi de armonik seslerdir.

 Şimdi bu armonik seslere göz atalım:

Sol Perdesinden çıkan Ana Ses ve Armonik Sesler Sesler :

  Sol perdesinden çıkan ana ses : Sol, perdesidir.

  Sol perdesinden çıkan armonik sesler : Re ve Sol (porte üstü), perdeleridir.

  Notalarımız :

 

  Alttaki Resim :

 

  Videomuz:

 

 

La Perdesinden çıkan Ana Ses ve Armonik Sesler Sesler :

  La perdesinden çıkan ana ses : La perdesidir.

  La perdesinden armonik sesler: : Mi ve La (porte üstü) perdeleridir.

  Notalarımız :

 

 Alttaki Resim :

 

  Videomuz:

 

 

La diyez Perdesinden çıkan Ana Ses ve Armonik Sesler :

  La diyez perdesinden çıkan ana ses: La diyez, perdesidir.

  La diyez perdesinden çıkan armonik sesler: Mi diyez ve La diyez, perdeleridir.

  Notalarımız :

 

 Alttaki Resim :

 

 Videomuz:

 

 

Si bemol Perdesinden çıkan Ana Ses ve Armonik Sesler :

 Si bemol perdesinden çıkan ana ses : Si bemol, perdesiidir.

 Si bemol perdesinden çıkan armonik sesler : Fa ve Si bemol (Porte Üstü ), perdeleridir.

 Aşağıdaki resimde göreceğiniz 3.çizgideki si bemol sesi ana sesdir.

 Fa ve porte üstündeki si bemol sesleri de armonik seslerdir.

  Notalarımız :

 

 Alttaki Resim :

 

 Videomuz:

 

 

Si Perdesinden çıkan Ana Ses ve Armonik Sesler :

  Si perdesinden çıkan ana ses : Si perdesidir.

  Si perdesinden çıkan armonik sesler : Fa diyez ve porte üstü si perdeleridir.

  Notalarımız :

 

  Alttaki Resmi inceleyiniz :

 

  Videomuz:

 

 

Do Perdesinden çıkan Ana Ses ve Armonik Sesler :

  Do perdesinden ana ses : Do, perdesidir.

  Do perdesinden armonik sesler :Porte üstü sol ve Do, perdeleridir.

  Notalarımız :

 

  Alttaki Resmi inceleyiniz :

 

  Videomuz:

 

 

Do diyez Perdesinden çıkan Ana Ses ve Armonik Sesler :

  Do Diyez perdesinden çıkan ana ses: Do diyez, perdesidir.

  Do Diyez perdesinden çıkan armonik sesler: Porete üstü Sol diyez ve Do diyez perdeleridir.

  Notalarımız :

 

  Alttaki Resim :

 

  Videomuz:

 

 

Re Perdesinden çıkan Ana Ses ve Armonik Sesler :

  Re perdesinden çıkan ana ses: Re, perdesidir.

  Re perdesinden çıkan armonik sesler :Porte üstü La ve Re perdeleridir.

  Notalarımız :

 

  Alttaki Resim :

 

  Videomuz:

 

 9.Dersimizde göreceğimiz üzere Tiz neva sesini bu şekilde de çıkartabileceğiz.

 

 

 Bu farklı sesleri daha önce de belirttiğim gibi daha sert üfleyerek ve

biraz da dudağımızı sıkarak çıkartıyoruz.

 Ders sonu hedeflerimiz :

  - Tiz perdelerin adlarını, yerlerini ve pozisyonlarını öğrenmek.

 - Neydeki armonik sesleri ezberlemek ve üflemek!!!

 - Asla ve asla bir dersi tam olarak bitirmeden diğer derse geçmemek.